Eko-Kırım Nedir? Amazon'dan Dünyaya Yükselen Sessiz Alarm

Eko-Kırım Nedir? Amazon’dan Dünyaya Yükselen Sessiz Alarm

Eko-Kırım Nedir?

“Eko-kırım” (ecocide), çevreye kasıtlı, geniş çaplı ve uzun vadeli zarar verme anlamına gelir. Uluslararası hukukta giderek daha çok tartışılan bu kavram, tıpkı soykırım ya da savaş suçu gibi insanlığa karşı işlenen ağır suçlar arasında sayılmak isteniyor (Stop Ecocide Foundation, 2021).

Kısaca: Eko-kırım, doğaya yapılan sistematik yıkımdır. Ormansızlaştırma, petrol sızıntıları, büyük ölçekli maden faaliyetleri, nükleer kazalar bu kapsama girer.

Dünyadan Eko-Kırım Örnekleri

Çernobil Nükleer Felaketi (1986): Radyoaktif kirlilik hâlâ yaşamı etkiliyor.

Aral Gölü’nün kurutulması: Sulama projeleri, gölü neredeyse yok etti.

Endonezya Palm Yağı Orman Kesimleri: Orangutanların yaşam alanı yok oldu.

Amazon Ormanları: Yasadışı ağaç kesimi, yangınlar ve organize suç ağlarıyla yok oluş hızlandı.

Amazon’daki Durum

Amazon ormanları, her yıl yaklaşık 2 milyar ton karbonu tutarak iklimi dengeler (IPCC, 2022). Ancak:

Son 40 yılda Amazon’un %17’si kayboldu (WRI, 2023).

Ormansızlaşmanın %91’i yasa dışı.

2024, son 20 yılın en ağır kuraklığına ve yangınlarına sahne oldu (AP News, 2024).

Yerli halkların toprakları işgal ediliyor, çevre savunucuları öldürülüyor (Global Witness, 2023).

Küresel Yansımalar

İklim Krizi: Karbon yutak kapasitesini kaybeden Amazon, küresel ısınmayı hızlandırıyor.

Su Döngüsü: Yağış düzeni bozuluyor, tarım ve içme suyu tehdit altında.

Biyoçeşitlilik: Dünyadaki canlı türlerinin %10’u risk altında.

Son Gelişmeler

Temmuz 2024: Brezilyalı çiftçi Dirceu Kruger, 5.600 hektar yasa dışı ormansızlaştırma için 50 milyon dolar tazminata mahkûm edildi (The Guardian, 2024).

Haziran–Temmuz 2025: Operation Green Shield kapsamında Brezilya, Peru, Kolombiya ve Ekvador’da 94 kişi gözaltına alındı; milyonlarca dolarlık kaçak maden ve odun ele geçirildi (AP News, 2025).

Neden Önemli?

Amazon’daki bu yıkım sadece Brezilya’nın değil, bütün dünyanın nefesini, suyunu ve geleceği için önemli. Eko-kırım kavramının uluslararası suç sayılması için atılacak her adım, aslında gezegenin korunması için verilen küresel bir mücadeledir.

Eko-kırım, sadece devletlerin, şirketlerin ya da büyük karar vericilerin konusu değildir. Hepimizin günlük seçimleri, tüketim alışkanlıkları ve yaşam biçimi doğrudan bu zincirin bir parçasıdır.

Tabakta daha bilinçli tercihler yapmak,

Alışverişte etik ve doğa dostu ürünleri seçmek,

İsrafı azaltmak,

Doğayı savunan topluluklara destek olmak…

Bunların her biri küçük gibi görünse de Amazon’dan Anadolu’ya, kutuplardan denizlere kadar büyük bir etki yaratır.

Eko-kırım bilinci, aslında bir davettir:

Doğayı sadece tüketilecek bir kaynak değil, bir miras olarak görmeye,

Gezegeni bir yük değil, ortak evimiz olarak hatırlamaya,

Çocuklarımıza bırakacağımız geleceği birlikte inşa etmeye…

Amazon’daki bir ağacın kesilmesi sana çok uzak gibi görünebilir. Ama aslında o ağaç, nefesinin bir parçasıdır.

Bu yüzden: Üzerimize düşeni yapalım. Korkmadan, umudu büyüterek. Çünkü doğayı duymak, kendimizi duymaktır.